9
van nij beets via beetsterzwaag naar olterterp
9
startpunt:
Openluchtmuseum It Damshûs
Domela Nieuwenhuis weg 59B
9245 VC Nij Beets
coördinaten:
lat: 53.084056502
lng: 6.252209011
Deze tocht begint in openluchtmuseum It Damshûs, waar u van alles kunt leren en beleven over de commerciele turfwinning en het harde en povere bestaan van de turfstekers. Via het vroegere dorp Beets voert de tocht u door de bossen naar Beetsterzwaag en Olterterp, ooit pleisterplaats van de Friese adel en aristocratie. Het resultaat? Een dichtheid aan landgoederen.
Wandelknooppunten: Start op de oprit van museum It Damshus, pad aan de linkerkant langs het museum tot aan de verharde weg, RA richting 71 tot de brug over de vaart, weer RA over het pad langs de rechteroever van het Polderhoofdkanaal tot aan de weg. LA over de brug en direct RA naar – 16 – 11 – 82 – 88 – 89 – 97 – 93 – 96 – 92 – 18 – 11 – 10 – 91 – 74 – 70 – 79 – 76 – 75.
knooppunt 71
openluchtmuseum It Damshûs
De attractie van Nij Beets, het dorp dat is ontstaan als gevolg van de commerciele turfwinning, is openluchtmuseum It Damshus. Hier leert en beleeft u alles over de geschiedenis van de vervening. Ondermeer door living history!
van knooppunt 71 naar 16
Polderhoofdkanaal, onderdeel van de Friese Turfroute
kruising van Koningsdiep en Polderhoofdkanaal
van knooppunt 16 naar 11
Krûme Swynswei
Achter alle wegen die punt A en B niet in een rechte lijn verbinden, schuilt een reden waarom dat zo is. De Krûme Swynswei kronkelt mee met een meanderend restant van het Koningsdiep, in een gebied waar de rivier grotendeels in stukken is geknipt en recht getrokken.
van knooppunt 11 naar 82
over P.W. Janssen en een beslissing met onverwachte gevolgen
van knooppunt 82 naar 89
over het povere bestaan van de turfsteker
knooppunt 89 naar 97
begraafplaats Ald Beets
over het – eens belangrijke – dorp Beets, een verhaal in twee delen
van knooppunt 97 naar 96
It Mear
It Mear vormt de waterscheiding – de grens tussen het stroomdal van het Koningsdiep en de rivier de Drait, waar de naam Drachten vandaan komt. Ook bestuurlijk is het de grens geworden tussen de gemeentes Opsterland en Smallingerland.
van knooppunt 96 naar 92
Lyndenstein Beetsterzwaag
De zorginstelling Huize Lyndenstein dankt haar bestaan aan freule Cornelia Johanna Maria van Lynden, de kleindochter van Frans Godard. Samen met haar ouders, Maria Catharina van Aylva van Pallandt en baron Reinhard van Lynden, woonde Cornelia in de zomermaanden op Lyndenstein waar ze geconfronteerd werd met het lot van de arme turfstekers. In 1880 overleed de 20-jarige Cornelia aan tuberculose, die ze had opgelopen tijdens haar ziekenbezoeken. Ter nagedachtenis aan hun enig kind brachten haar ouders het huis en de landerijen onder in de Corneliastichting, met als belangrijkste doel: het kosteloos opnemen van ziekelijke, gebrekkige of behoeftige minderjarige kinderen.
Lyndenstein, overtuin
Vanaf 1915 was Lyndenstein een kindersanatorium voor jeugdige tbc-patientjes. Voor dat doel werden twee nieuwe gebouwen toegevoegd. Later werden hier ook poliopatientjes verpleegd. Vanaf 1958 werd het kinderziekenhuis omgevormd tot een revalidatiecentrum voor kinderen. De villa Lyndenstein voldeed niet meer aan de eisen van de tijd en dus bouwde men een nieuw centrum. In 1985 fuseerde de Corneliastichting met de afdeling Revalidatie van het Medisch Centrum Leeuwarden en vanaf die tijd werden ook volwassenen opgenomen in Beetsterzwaag. Van 2002 tot 2004 werd het huidige complex gerealiseerd. De oorspronkelijke villa fungeert als kantoor en doet dienst voor representatieve doeleinden.
audiofragment: over Beetsterzwaag, pleisterplaats van adel en aristocratie
van knooppunt 18 naar 10
Hoofdstraat
Lycklamahûs
Het Lycklamahûs werd in 1823 gebouwd voor de weduwe van grietman Reinhard baron van Lynden en had oorspronkelijk maar een bouwlaag. De volgende eigenaar, grietman jonkheer Jan Anne Lycklama e Nijeholt liet het gebouw in 1857 van een verdieping voorzien en bouwde er een koetshuis naast. Zo ontstond het huidige gebouw.
Lycklama kocht ook panden en percelen ter uitbreiding van zijn bezit en zorgde er zo voor dat het gebouw aan de achterzijde en de overkant van de weg over tuinen beschikte. Het huis bleef tot 1971 in het bezit van zijn nazaten. Tegenwoordig is het in bezit van de gemeente Opsterland die het o.a. als trouwzaal gebruikt.
audiofragment: over de eens zo machtige aristocratie
Tropische Kas, overtuin Lycklamahûs
De Tropische Kas, gelegen in de Overtuin van Huize Lycklama, is een overblijfsel van het landgoed van de familie Lycklama e Nijeholt. De kas is door een groep bewoners van de ondergang gered. Tot aan de dag van vandaag dragen vrijwilligers zorg voor de bijzondere planten en de exploitatie van de kas.
van knooppunt 10 naar 91
audiofragment: over de laatste Van Teyens’ en de Van Teyens Fundatie
van knooppunt 91 naar 74
Kerkepad Oost
knooppunt 74
Harinxma State
Harinxma State werd in 1843 gebouwd door Maurits Pico Diederik baron van Harinxma thoe Slooten. De reden dat Harinxma State in Beetsterzwaag verrees kwam door zijn vrouw Clara Feyona van Eysinga. Beetsterzwaag en Olterterp waren haar geboortegrond. Landgoed Harinxma State, bewoond door de familie d’Ansembourg – van Harinxma toe Slooten, is het enige landgoed in de omgeving dat nog echt als landgoed wordt beheerd.
Meer informatie vindt u bij ‘de boekjes’: <harinxma state>.
van knooppunt 74 naar 79
over de landgoederen van Beetsterzwaag
knooppunt 79
over Landgoed Olterterp
Huize Olterterp
Huize Olterterp werd in het begin van de 20e eeuw gebouwd door de familie Sandberg-Van Boelens, op de plek van Slot Boelens. Na zijn studie en huwelijk met Suzanna Cornelia Trotz besloot Ambrosius Ayso van Boelens, stichter van Landgoed Olterterp, midden op zijn grondgebied een groot landhuis te bouwen. Het werd in 1793 voltooid. Tegenwoordig doet Huize Olterterp dienst als hoofdkantoor van de Friese natuurvereniging It Fryske Gea. De Route App over de historie van Landgoed Olterterp, en de beeldenroute die in 2015 in de plaats kwam van de thematische wandeling die ooit door Ambrosius van Boelens werd gecreerd, vindt u onder: Beeldenroute Landgoed Olterterp.
knooppunt 76
Sint Hippolytuskerk
De Sint Hippolytuskerk -rond 1500 gebouwd- is opgetrokken uit robuuste kloostermoppen. Het interieur dateert uit de 18e eeuw. In 1744 schonk Ayso van Boelens vijfhonderd gulden om een nieuwe toren te bouwen. Een gedenksteen in de toren herinnert aan deze schenking.
knooppunt 75
Het Witte Huis
Hotel Restaurant Het Witte Huis staat op de plek van de vroegere herberg en ‘uitspanning’ Het Witte Huis, waar kelder en keuken, volgens een 19e eeuwse bezoeker, goed gevuld waren en waar men zich onder de lindebomen tegoed kon doen aan versnaperingen.
Voor 1883 deed Het Witte Huis dienst als verblijf en jachtkamer van de familie Van Boelens, eigenaar van Landgoed Olterterp. De deels ronde vorm van het tegenwoordige Witte Huis is geïnspireerd op de koepelvormige jachtkamer van de Van Boelens.
hotel restaurant Het Witte Huis
eindpunt:
hotel restaurant Het Witte Huis
Van Harinxmaweg 23
9246 TL Olterterp
coördinaten:
lat: 53.067181579
lng: 6.105221416